Tại Hội nghị trực tuyến toàn quốc sơ kết công tác dân tộc 9 tháng đầu năm 2021, các tỉnh, thành phố đã có những câu hỏi quan tâm về lĩnh vực công tác dân tộc, chính sách dân tộc gửi về UBDT. Ban Biên tập xin được trích lược một số nội dung câu hỏi do Ban Biên tập tổng hợp và trả lời theo nhóm vấn đề.

Nhóm vấn đề: Quyết định số 861/QĐ-TTg ngày 04/6/2021 về việc phê duyệt danh sách xã  khu vực III, khu vực II, khu vực I thuộc vùng dân tộc thiểu số và miền núi (DTTS&MN) giai đoạn 2021- 2025. Diện đầu tư chính sách chuyển tiếp với các thôn, bản, xã ra khỏi diện đầu tư chương trình Mục tiêu Quốc gia (CT MTQG) và chính sách với xã khu vực II.  

Đề nghị của 14 tỉnh: Thừa Thiên Huế, Bắc Giang, Gia Lai, Hòa Bình, Thanh Hóa, Lai Châu,  Đắk Lắk, Nghệ An, Ninh Thuận, Quảng Nam, Phú Thọ, Bình Thuận, Quảng Bình, Khánh Hòa.

Tập trung vào một số các nội dung sau: (1) Cần có hướng dẫn cụ thể việc thực hiện các chế độ, chính sách đối với các xã, thôn không còn thuộc diện đặc biệt khó khăn (ĐBKK) và thôn ĐBKK thuộc xã đạt chuẩn Nông thôn mới (NTM) giai đoạn 2021-2025. (2) Đề nghị UBDT có hướng dẫn cụ thể về xác định địa bàn, đối tượng hưởng thụ các chính sách dân tộc (CSDT) trong giai đoạn 2021-2025; (3) Đối với những thôn đạt tiêu chí thôn thuộc vùng đồng bào DTTS&MN thuộc xã không thuộc vùng DTTS&MN và các xã không thuộc vùng đồng bào DTTS&MN (Đắk Lắk có 54 xã, Thanh Hóa 20 thôn của 11 xã, Nghệ An 10 thôn của 7 xã) nhưng chưa có văn bản nào công nhận Quyết định phê duyệt danh sách. Đề nghị có hướng dẫn CSDT với xã, thôn này và bổ sung “xã an toàn khu” vào các tiểu Dự án 3 - Phát triển sản xuất nông, lâm nghiệp bền vững; (4) Kinh phí thực hiện các chương trình, chính sách đã được dự toán từ đầu năm 2021 cho các địa phương thực hiện từ đầu năm nhưng Quyết định số 861/QĐ-TTg ngày 04/6/2021 mới ban hành. Đề nghị được tiếp tục thực hiện các chế độ, chính sách theo phạm vi, đối tượng thụ hưởng đến ngày 31/12/2021 để tránh biến động (5) Phê duyệt danh sách thôn ĐBKK, xã khu vực III, khu vực II, khu vực I theo Quyết định số 33/2020/QĐ-TTg, số liệu rà soát xác định là 31/12/2019, thì có xã không đạt xã khu vực III. Nhưng thời điểm thực tế xác định là tháng 01/2021 thì lại là xã khu vực III (do ảnh hưởng của thiên tai). (6) Đề nghị UBDT sớm tham mưu cho Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định đơn vị hành chính các xã thuộc vùng khó khăn giai đoạn 2022-2025; quy định các đối tượng hưởng chính sách (Bảo hiểm y tế) tại vùng đồng bào DTTS&MN được hưởng chính sách cấp hoặc hỗ trợ thẻ bảo hiểm y tế do số lượng xã vùng DTTS&MN giảm.

Nội dung này xin được trả lời như sau:

(1) Việc thực hiện các chế độ, chính sách đối với các xã, thôn không còn thuộc diện ĐBKK giai đoạn 2021-2025: Ngày 02/6/2021, tại văn bản số 3695/VPCP-QHĐP của Văn phòng Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo: Giao UBDT chủ trì, phối hợp với các Bộ: Tài chính, Lao động - Thương binh và xã hội, Giáo dục và Đào tạo, Y tế và các cơ quan địa phương liên quan nghiên cứu, rà soát đánh giá tác động, đề xuất giải pháp tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong việc thực hiện chế độ chính sách tại các xã, thông ĐBKK thuộc vùng DTTS&MN giai đoạn 2016- 2020 nay không còn nằm trong danh sách các xã, thôn ĐBKK thuộc vùng DTTS&MN giai đoạn 2021-2025, báo cáo Thủ tướng Chính phủ trong Quý III/2021 theo đúng quy định của pháp luật hiện hành; Thực hiện ý kiến của Thủ tướng Chính phủ, ngày 25/6/2021, UBDT đã có văn bản số 837/UBDT-CSDT ngày 25/6/2021 hướng dẫn các địa phương rà soát, dánh giá và đề xuất giải pháp trong thực hiện các chính sách do Trung ương ban hành đối với địa bàn các xã, thôn ĐBKK giai đoạn 2016-2020 nay không còn thuộc diện ĐBKK tại các Quyết định số 861/QĐ-TTg ngày 04/6/2021 của Thủ tướng Chính phủ và Quyết định số 433/QĐ-UBDT ngày 18/6/2021 của Bộ trưởng, Chủ nhiệm UBDT. Trên cơ sở tổng hợp báo cáo rà soát và các kiến nghị của các địa phương, hiện nay, UBDT đang phối hợp với các Bộ, ngành liên quan xây dựng báo cáo đánh giá tác động và đề xuất giải pháp tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong việc thực hiện chế độ chính sách của các địa phương, trình Thủ tướng Chính phủ xem xét quyết định; Đối với thôn ĐBKK thuộc xã đạt chuẩn NTM giai đoạn 2021-2025. Tại Điều 3 Quyết định số 861/QĐ-TTg ngày 04/6/2021 quy định: “Các xã khu vực III, khu vực II đã được phê duyệt tại Quyết định này nếu được đạt chuẩn NTM sẽ được xác định là xã khu vực I và thôi hưởng các chính sách áp dụng đối với xã khu vực III, khu vực II kể từ ngày Quyết định của cấp có thẩm quyền công nhận xã  đạt chuẩn NTM có hiệu lực”.

(2). UBDT được Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ giao xây dựng tiêu chí phân định vùng đồng bào DTTS&MN theo trình độ phát triển. Trên cơ sở tiêu chí phân định, UBDT tham mưu ban hành quyết định phê duyệt danh sách xã khu vực I,II,III và thôn ĐBKK thuộc vùng đồng bào DTTS&MN; Việc xác định địa bàn, đối tượng thụ hưởng các chính sách dân tộc trong giai đoạn 2021-2025, tùy thuộc vào mục tiêu của từng chính sách cụ thể và do cơ quan trực tiếp tham mưu xây dựng sẽ quy định cụ thể về địa bàn, đối tượng thụ hưởng nhằm đảm bảo được mục tiêu của chính sách.

(3). Về công nhận thôn đạt tiêu chí thôn thuộc vùng đồng bào DTTS&MN thuộc xã không thuộc vùng DTTS&MN và các xã không thuộc vùng đồng bào DTTS&MN: Thực hiện ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, tại văn bản số 3695/VPCP-QHĐP ngày 02/6/2021 của Văn phòng Chính phủ về việc giao UBDT chủ trì, phối hợp với các Bộ, ngành, địa phương liên quan nghiên cứu, rà soát, đánh giá tác động, đề xuất giải pháp tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong việc thực hiện chế độ, chính sách tại các xã, thôn ĐBKK thuộc vùng DTTS&MN giai đoạn 2021-2025. UBDT đã phối hợp với các Bộ, ngành và địa phương liên quan xây dựng báo cáo đánh giá tác động và đề xuất giải pháp tháo gỡ khó khăn vướng mắc cho các địa phương, trong đó có nội dung báo cáo Thủ tướng Chính phủ “ Giao UBDT hướng dẫn các địa phương lập danh sách các thôn từ 15% hộ DTTS để công bồ trên trang thông tin điện tử của địa phương, phục vụ công tác quản lý nhà nước và áp dụng các chế độ, chính sách  đối với, thôn, xã thuộc vùng DTTS&MN”. Sau khi được Thủ tướng Chính phủ quyết định, UBDT sẽ ban hành văn bản hướng dẫn các địa phương triển khai thực hiện.

Đối với việc công nhận các xã không thuộc vùng đồng bào DTTS&MN: không thuộc chức năng và thẩm quyền của UBDT; Việc đề nghị UBDT bổ sung “xã an toàn khu” vào các tiểu dự án của Dự án 3- Phát triển sản xuất nông, lâm nghiệp bền vững: Để tập trung nguồn lực cho những địa bàn khó khăn nhất theo tinh thần Nghị quyết số 88/2019/QH14 và Nghị quyết số 120/2020/QH14 của Quốc hội, Ủy ban Dân tộc và các bộ, ngành liên quant ham mưu xây dựng Dự án 3 thực hiện trên địa bàn các xã khu vực II, khu vuẹc III và toàn bộ thôn ĐBKK để đảm bảo hiệu quả và muc tiêu của chương trình.

(4). Ngày 02/6/2021, tại văn bản số 3695/VPCP-QHĐP của Văn phòng Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo: Giao UBDT chủ trì, phối hợp với các Bộ: Tài chính, Lao động – Thương binh và xã hội, Giáo dục và Đào tạo, Y tế và các cơ quan địa phương liên quan nghiên cứu, rà soát đánh giá tác động, đề xuất giải pháp tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong việc thực hiện chế độ chính sách tại các xã, thông ĐBKK thuộc vùng DTTS&MN giai đoạn 2016- 2020 nay không còn nằm trong danh sách các xã, thôn ĐBKK thuộc vùng DTTS&MN giai đoạn 2021-2025, báo cáo Thủ tướng Chính phủ trong Quý III/2021 theo đúng quy định của pháp luật hiện hành.

Thực hiện ý kiến của Thủ tướng Chính phủ, ngày 25/6/2021, UBDT đã có văn bản số 837/UBDT-CSDT ngày 25/6/2021 hướng dẫn các địa phương rà soát, dánh giá và đề xuất giải pháp trong thực hiện các chính sách do Trung ương ban hành đối với địa bàn các xã, thôn ĐBKK giai đoạn 2016-2020 nay không còn thuộc diện ĐBKK tại các Quyết định số 861/QĐ-TTg ngày 04/6/2021 của Thủ tướng Chính phủ và Quyết định số 433/QĐ-UBDT ngày 18/6/2021 của Bộ trưởng, Chủ nhiệm UBDT. Trên cơ sở tổng hợp báo cáo rà soát và các kiến nghị của các địa phương, hiện nay, UBDT đang phối hợp với các Bộ, ngành liên quan xây dựng báo cáo đánh giá tác động và đề xuất giải pháp tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong việc thực hiện chế độ chính sách của các địa phương, trình Thủ tướng Chính phủ cho tiếp tục thực hiện các chính sách an sinh xã hội cho đến 31/12/2021 như kiến nghị của địa phương..

(5) Theo quy định tại Quyết định số 33/2020/QĐ-TTg, thời điểm lấy số liệu xác định xã khu vực I, khu vực II, khu vực III là 31/12/2019. Căn cứ kết quả rà soát xác định của địa phương, Ủy ban dân tộc đã tổng hợp, trình Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 861/QĐ-TTg ngày 04/6/2021 theo đúng đề nghị của địa phương để áp dụng thực hiện các chính sách giai đoạn 2021-2025. Theo quy định tại Quyết định 861/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, không quy định rà soát các xã bị ảnh hưởng bởi thiên tai, bão lũ và giao UBDT báo cáo Thủ tướng Chính phủ xem xét điều chỉnh, bổ sung danh sách các xã do hoàn thành xây dựng NTM, chia tách, sáp nhập địa giới, thành lập mới hoặc hiệu chỉnh tên gọi của đơn vị hành chính.

(6) UBDT đã tham mưu cho Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 1010/QĐ-TTg ngày 10/8/2021 về đơn vị hành chính các xã thuộc vùng khó khăn. Theo đó, đơn vị hành chính cấp xã thuộc vùng khó khăn được quy định cụ thể tại khoản 1,2,3,4 của Điều 1 Quyết định số 1010/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ và tại khoản 5, Điều 1 quy định: “Các xã được sửa đổi, bổ sung hoặc thay thế (nếu có) của danh sách ban hành kèm theo các văn bản quy định tại khoản 1,2,3,4 Điều 1 của Quyết định này”. Do vậy, đề nghị các tỉnh tiếp tục căn cứ Quyết định số 1010/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ để triển khai thực hiện cho giia đoạn 2021-2025.

Về quy định các đối tượng thụ hưởng các chính sách (Bảo hiểm y tế) tại vùng đồng bào DTTS theo hướng dẫn bổ sung đối tượng người DTTS ở các xã khu vực I thuộc vùng đồng bào DTTS&MN được hưởng chính sách cấp hoặc hỗ trợ thẻ bảo hiểm y tế: Thủ tướng Chính phủ đã có ý kiến chỉ đạo về chính sách hỗ trợ người DTTS sinh sống tại vùng đồng bào DTTS&MN tham gia bảo hiểm y tế. Giao Bộ Y tế chủ trì, phối hợp với UBDT, Bộ Tài chính và các cơ quan liên quan nghiên cứu đề xuất chính sách riêng để hỗ trợ cụ thể theo quy định của pháp luật về bảo hiểm y tế và quy định có liên quan báo cáo cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định.